Şizofren
Şizofren, şizofreni hastalığına tutulmuş olan kimsedir. Her yaştan, her ırktan, kültürden kişi şizofren olabilir. Hastalığın etkileri en başta yirmili yaşlarda ortaya çıkabilir. Erkek ve kadınlar bundan aynı oranda etkilenir. Ancak kadınlarda ortaya çıkışı erkeklerden daha önce olabilir. 5 yaşın üstündeki çocuklarda şizofren olabilir. Ancak araştırmalar buluğ çağından önce bunun nadir görülen bir durum olduğunu ortaya koymuştur.
Şizofreni hastanın düşüncelerini, duygu ve hareketlerini ifade etmesini, gerçeğin çarpıtılarak algılamasını, başkalarıyla olan ilişkilerini bozan beyinsel bir rahatsızlıktır. Şizofren kişilerin toplumda, evde, işyerinde, okulda sorunlar yaşaması kaçınılmazdır: bu rahatsızlık hastaları yaşam boyunca etkisi altına alır. Eğer doğru şekilde tedavi edilirse, hastalığın kontrol altına alınması zor olmaz. Bu rahatsızlık bilinenin aksine bölünmüş kişilik değil, şizofren kişinin gerçekle hayali anlayamadığı zihinsel bir hastalıktır, bu bir psikoz türüdür. Şizofren hastaları bazen gerçekle ilişkilerini kaybeder, kafayı karıştıran düşünceler, sesler, görüntüler görebilirler. Şizofren kişilerin davranışları oldukça garip olabilir, herkesi şok edecek tavırlar sergileyebilirler. Hastalığın şiddeti her şizofrende farklı olur. Bazı şizofrenler yaşamlarında tek epozid yaşayabilir, bazıları birden fazla epizod yaşayabilir. Epizodlar arasında ise biraz daha normal yaşamları olur. Şizofren hastalarında görülen nüksetme ve duraksama döngüleri kötüleşebilir ya da azalabilir.
Şizofren hastalarda görülen şizofreni türleri
Paranoid şizofreni: bu şizofrenler zulüm gördüklerine ya da başkaları tarafından cezalandırıldıklarına ilişkin yanlış inançlara sahip olurlar. Bunun dışında konuşmaları, düşünceleri, duyguları normaldir.
Hebefrenik şizofreni: bu şizofrenlerin zihni karışık olduğu kadar tutarsız olur, konuşmaları da karışık olur. Bu şizofren hastalarına dışarıdan bakıldığında, davranışlarının yüzeysel, duygusuz, uygunsuz olduğu, bazen çocuksu olduğu görülebilir. Hastalarda genellikle yemek hazırlama, duş alma gibi rutin günlük işlerdeki becerilerin bozulduğu, düzensizleştiği görülür.
Katatonik şizofreni: bu şizofren hastalarda en belirgin semptom fiziksel etkilerdir. Genellikle hareketsiz olurlar, çevresine reaksiyon vermezler. Oldukça sert bir tutum içinde olurlar, hareket etmek istemezler. Bazen durduk yere yüzlerini buruşturma gibi garip davranışlar içinde olurlar. Başkalarının söylediği kelimeleri, cümleleri tekrarlama eğilimleri olur. Bu şizofrenlerde kendilerini yaralama, yetersiz beslenme, bitkinlik gibi riskler oldukça yüksektir.
Ayrışmamış şizofreni: Eğer şizofren kişilerde diğer türlere tam olarak tanı konmadığı zaman bu şizofreni tanı konabilir.
Kalıntı şizofreni: bu şizofrenlerde görülen semptomlar hafif şiddette olur. Anca hala halüsinasyonlar, delüzyonlar gibi semptomlar görülür. Bunlar şizofreni tanısı konduğunda olduğu gibi şiddetli olmaz.
Şizofren kişilerde görülen belirtileri nelerdir?
Şizofrenlerde beceri ve kişilik değişimlerini içeren bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu hastalar farklı dönemlerde, farklı davranışlar gösterebilir. İlk defa hastalığı etkilerinin görülmesi ani ve şiddetli olur. Görülen belirtiler pozitif, degorganize ve negatif belirtiler olarak üç farklı grupta değerlendirilebilir.
Pozitif belirtiler: bu tür belirtiler hasta olmayan normal kişilerde görülmeyen belirtileri kapsar. Bunlara psikotik semptomlarda denmektedir. Belirtiler arasında delüzyonlar yani gerçekliğe dayanmayan, gerçek bilgilerle açıklansa bile şizofren kişinin vazgeçmediği garip davranışlar bulunabilir. Ayrıca halüsinasyonlarda pozitif belirtiler arasındadır. Yani gerçekçe olmayanları görme, duyma, hissetme şeklinde olan belirtilerdir.
Degorganize belirtiler: Bunlar şizofren kişilerde ne düşünememe, doğru reaksiyon verememe semptomlarını içerir. Belirtiler arasında kişinin iletişimini, konuşmasını zorlaştıran anlamsız cümleler kurma, hareketlerin yavaşlaması, karar vermede yoksunluk, unutma, kaybetme gibi davranışlar bulunur.
Negatif belirtiler: bu şizofren kişilerdeki normal davranış eksikliğini ifade eder. Negatif belirtiler arasında arkadaşlardan, aileden, sosyal aktivitelerden uzaklaşma, motivasyon eksikliği, enerjinin düşük olması, duygu ve ifade eksikliği, dengesizlik, temizlik alışkanlığının olmaması, uzun süre hareketsizlik gibi belirtiler bulunabilir.
Şizofren hastalar nasıl tedavi edilir?
Şizofren hastaların tedavisinde hedef ortaya çıkan belirtilerin azaltılması, bunların tekrarının olmamasıdır. Hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlar antipsikotik denilen ilaç grubudur. Bunlar şizofreniyi tamamen tedavi etmez. Ancak halüsinasyon, delüzyon gibi belirtilerin hafiflemesini sağlar. İlaçlar arasında Trilafon, Haldol, Thorazine, Risperdal, Invega, Zyprexa gibi ilaçlar vardır. İlaçlarla belirtiler hafifletilirken, şizofren hastalara psikososyal terapilerde uygulanır. Bu tedavi semptomların kontrolünü, erken uyarı işaretlerinin fark edilmesini, tekrarlamayı önleyecek etki yapar. Şizofren kişiler genellikle ayakta tedavi edilir. Ancak şiddetli olgularda, başkalarına zarar verici davranışlar sergilendiğinde hastanede tedavi edilmeleri gerekir. Şizofren hastaların tedavisinde cerrahi müdahale nadiren tercih edilir.
20.01.2024 06:22:34
Şizofren ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
