Şizofreni, bireyin düşüncelerini, duygularını ve hareketlerini etkileyen ciddi bir zihinsel sağlık bozukluğudur. Her yaştan, ırktan ve kültürden insanlar şizofreni hastası olabilir. Şizofreni genellikle ergenlik sonu veya genç yetişkinlik döneminde, en sık yirmili yaşlarda ortaya çıkar. Erkekler ve kadınlar bu hastalıktan eşit oranda etkilenirler, ancak kadınlarda hastalığın başlangıcı erkeklere göre genellikle daha geç olur. Beş yaşından büyük çocuklarda da şizofreni görülebilir, ancak araştırmalar, çocuklarda şizofreni görülmesinin nadir olduğunu göstermiştir.

Şizofreni, hastaların düşüncelerini, duygularını ve hareketlerini ifade etmelerini zorlaştırır; gerçeği çarpıtarak algılamalarına ve başkalarıyla olan ilişkilerinde sorunlar yaşamalarına neden olur. Bu durum, hastaların toplumda, evde, işyerinde ve okulda çeşitli zorluklarla karşılaşmalarına yol açar. Şizofreni, yaşam boyu süren bir hastalıktır, ancak doğru tedavi ile kontrol altına alınabilir. Şizofreni, halk arasında yanlış bilinenin aksine, bölünmüş kişilik değil, bireyin gerçekle hayali ayırt edemediği bir psikoz türüdür. Şizofreni hastaları bazen gerçekle ilişkilerini kaybeder ve kafa karıştırıcı düşünceler, sesler veya görüntüler deneyimleyebilirler. Davranışları oldukça garip olabilir ve çevrelerindekileri şok edebilirler. Hastalığın şiddeti, her şizofreni hastasında farklılık gösterebilir. Bazı hastalar yaşamları boyunca yalnızca bir epizod yaşayabilirken, bazıları birden fazla epizod yaşayabilir. Epizodlar arasında ise daha normal bir yaşam sürdürebilirler. Şizofreni hastalarında görülen nüksetme ve duraksama döngüleri kötüleşebilir ya da azalabilir.

Paranoid Şizofreni: Bu tür şizofreni hastalarında zulüm gördüklerine ya da başkaları tarafından cezalandırıldıklarına ilişkin yanlış inançlar vardır. Bunun dışında konuşmaları, düşünceleri ve duyguları normaldir.

Hebefrenik Şizofreni: Bu tür şizofreni hastalarının zihni karışık ve tutarsızdır. Konuşmaları da karışıktır. Dışarıdan bakıldığında, davranışlarının yüzeysel, duygusuz, uygunsuz ve bazen çocuksu olduğu görülebilir. Hastalar genellikle yemek hazırlama, duş alma gibi rutin günlük işlerdeki becerilerini kaybederler ve düzensizleşirler.

Katatonik Şizofreni: Bu tür şizofreni hastalarında en belirgin semptom fiziksel etkilerdir. Genellikle hareketsiz olurlar ve çevrelerine reaksiyon vermezler. Oldukça sert bir tutum içindedirler ve hareket etmek istemezler. Bazen durduk yere yüzlerini buruşturma gibi garip davranışlar sergileyebilirler. Başkalarının söylediği kelimeleri veya cümleleri tekrarlama eğilimleri vardır. Kendilerini yaralama, yetersiz beslenme ve bitkinlik gibi riskler oldukça yüksektir.

Ayrışmamış Şizofreni: Eğer şizofreni hastalarında diğer türlere tam olarak tanı konmadığı zaman bu tür şizofreni tanısı konabilir.

Kalıntı Şizofreni: Bu tür şizofreni hastalarında görülen semptomlar hafif şiddettedir. Ancak hala halüsinasyonlar ve delüzyonlar gibi semptomlar görülür. Bu semptomlar, şizofreni tanısı konduğunda olduğu gibi şiddetli değildir.

Şizofreni hastalarında beceri ve kişilik değişimlerini içeren bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu hastalar farklı dönemlerde, farklı davranışlar gösterebilir. İlk defa hastalığın etkilerinin görülmesi ani ve şiddetli olabilir. Görülen belirtiler pozitif, dezorganize ve negatif belirtiler olarak üç farklı grupta değerlendirilebilir.

Pozitif Belirtiler: Bu tür belirtiler, hasta olmayan normal kişilerde görülmeyen belirtileri kapsar. Bunlara psikotik semptomlar da denir. Delüzyonlar, yani gerçekliğe dayanmayan ve gerçek bilgilerle açıklansa bile şizofren kişinin vazgeçmediği garip davranışlar bu belirtiler arasındadır. Ayrıca halüsinasyonlar da pozitif belirtiler arasındadır. Yani gerçek olmayanları görme, duyma veya hissetme şeklinde belirtilerdir.

Dezorganize Belirtiler: Bu belirtiler, şizofreni hastalarında düşünememe ve doğru reaksiyon verememe semptomlarını içerir. Belirtiler arasında kişinin iletişimini ve konuşmasını zorlaştıran anlamsız cümleler kurma, hareketlerin yavaşlaması, karar vermede yetersizlik, unutma ve kaybetme gibi davranışlar bulunur.

Negatif Belirtiler: Bu belirtiler, şizofreni hastalarındaki normal davranış eksikliğini ifade eder. Negatif belirtiler arasında arkadaşlardan, aileden ve sosyal aktivitelerden uzaklaşma, motivasyon eksikliği, enerjinin düşük olması, duygu ve ifade eksikliği, dengesizlik, temizlik alışkanlığının olmaması ve uzun süre hareketsizlik gibi belirtiler bulunabilir.

Şizofreni hastalarının tedavisinde hedef, ortaya çıkan belirtilerin azaltılması ve tekrarının önlenmesidir. Hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlar, antipsikotik ilaçlar olarak adlandırılır. Bu ilaçlar şizofreniyi tamamen tedavi etmez, ancak halüsinasyonlar ve delüzyonlar gibi belirtilerin hafiflemesini sağlar. Kullanılan ilaçlar arasında Trilafon, Haldol, Thorazine, Risperdal, Invega ve Zyprexa gibi ilaçlar bulunmaktadır. İlaçlarla belirtiler hafifletilirken, şizofreni hastalarına psikososyal terapiler de uygulanır. Bu terapiler, semptomların kontrolünü, erken uyarı işaretlerinin fark edilmesini ve tekrarlamayı önlemeyi sağlar. Şizofreni hastaları genellikle ayakta tedavi edilir, ancak şiddetli vakalarda ve başkalarına zarar verici davranışlar sergilediklerinde hastanede tedavi edilmeleri gerekebilir. Şizofreni hastalarının tedavisinde cerrahi müdahale nadiren tercih edilir.